Cuộc nổi dậy của Ali ibn Muhammad ở Shiraz: Phong trào Hồi giáo Sufi và sự bất ổn chính trị thời Ilkhanid

Cuộc nổi dậy của Ali ibn Muhammad, một nhân vật đầy bí ẩn với tên hiệu là “Vị tử thần” (The Grim Reaper), vào năm 1324 tại Shiraz đã trở thành một mốc quan trọng trong lịch sử Iran thế kỷ XIV. Sự kiện này không chỉ phản ánh sự bất ổn chính trị thời kỳ Ilkhanid mà còn cho thấy sức mạnh lan tỏa của phong trào Hồi giáo Sufi, một nhánh Islam có triết lý về sự kết nối tâm linh và con đường tìm kiếm chân lý thiêng liêng.

Để hiểu rõ hơn về cuộc nổi dậy này, chúng ta cần quay ngược thời gian về bối cảnh Iran thế kỷ XIV. Nhà Ilkhanid, một triều đại Mông Cổ cai trị Persia sau khi Hulagu Khan chinh phục Baghdad năm 1258, đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng.

Trong bối cảnh hỗn loạn này, Ali ibn Muhammad đã xuất hiện như một vị cứu tinh. Ông là một Sufi thuộc dòng Sufism Khwajagan, được biết đến với niềm tin vào sự kết nối trực tiếp với Allah và khước từ những hình thức tôn giáo chính thống.

Ali ibn Muhammad thuyết phục người theo ông rằng ông là Mahdi, một vị cứu tinh sẽ giải thoát nhân loại khỏi sự áp bức và dẫn họ đến thời đại vàng son. Ông kêu gọi người dân nổi dậy chống lại chế độ cai trị Ilkhanid, hứa hẹn một xã hội công bằng và thịnh vượng.

Cuộc nổi dậy của Ali ibn Muhammad đã thu hút được sự ủng hộ đông đảo từ người dân Shiraz. Những người nông dân bị áp bức, những thương gia bị cướp bóc, và thậm chí cả các ulama (nhà học giả Hồi giáo) bất mãn với chính quyền Ilkhanid đã gia nhập vào đội quân của ông.

Tuy nhiên, cuộc nổi dậy này không chỉ là một cuộc đấu tranh chính trị đơn thuần. Nó còn mang ý nghĩa tôn giáo sâu sắc. Thông qua phong trào Sufi, Ali ibn Muhammad đã truyền bá thông điệp về sự giải thoát khỏi những ràng buộc của thế gian và sự kết nối trực tiếp với thần linh.

Điều này đã đánh thức trong lòng người dân một niềm tin mãnh liệt vào ông như một vị lãnh đạo tâm linh, một người có thể dẫn dắt họ đến con đường cứu rỗi.

Cuộc nổi dậy của Ali ibn Muhammad ban đầu rất thành công. Ông đã chiếm được Shiraz và uy hiếp các thành phố khác. Tuy nhiên, quân đội Ilkhanid, với sự hậu thuẫn của các lực lượng quân sự khác như Mamluk, cuối cùng đã đàn áp cuộc nổi dậy này.

Ali ibn Muhammad bị bắt và xử tử năm 1326. Cuộc nổi dậy thất bại nhưng nó vẫn để lại những di sản lịch sử quan trọng.

• Nó cho thấy sự bất ổn chính trị thời Ilkhanid và sự bất mãn của người dân đối với chế độ cai trị này.
• Nó minh chứng sức mạnh lan tỏa của phong trào Sufi, một nhánh Hồi giáo có triết lý về sự kết nối tâm linh và con đường tìm kiếm chân lý thiêng liêng.

Hơn thế nữa, cuộc nổi dậy của Ali ibn Muhammad đã trở thành nguồn cảm hứng cho những phong trào kháng chiến khác trong lịch sử Iran, truyền bá thông điệp về tự do và công bằng xã hội.